Overlijden en ziekte komen nog steeds voor als gevolg van chirurgische infecties en menselijke fouten. Een aantal factoren moeten aangepakt worden om de patiëntveiligheid te verbeteren, waaronder teamwerk, administratie en organisatie, technologie en productlogistiek.
Ondanks heel wat vooruitgang in de wereld van de chirurgie, is er nog steeds een lange weg te gaan voor het verbeteren van de patiëntveiligheid in de operatiekamer en tijdens de pre- en post-operatieve zorg.
Er zijn nog steeds overlijdens en ziekten als rechtstreeks gevolg van postoperatieve wondinfecties, terwijl uiterst complexe en ondermaats gebruikte technologie blijft leiden tot fouten, zoals foutieve identificatie van patiënten, foutieve identificatie van de plaats van de ingreep, medische fouten en nalatigheden.
Verdere verbeteringen zijn enkel mogelijk indien de oorzaken – en met name de oorzaken die verband houden met menselijke fouten – aan het licht worden gebracht en er manieren worden besproken om die op te lossen. Om letsels en overlijdens te vermijden bij patiënten die een chirurgische ingreep ondergaan, is het belangrijk deze taboes het hoofd te bieden en acties te ondernemen die erop gericht zijn om postoperatieve wondinfecties te verminderen en teamwerk en communicatie te verbeteren.
Het verbeteren van het perioperatieve zorgproces is een taak met heel wat verschillende aspecten gezien de unieke en uitdagende omgeving. De operatiekamer is een stresserende plaats om te werken en teams dienen op elkaar te vertrouwen om de hygiënenormen in acht te nemen. Tijdens het hele verblijf van een patiënt staat het personeel onder tijdsdruk en de druk om kosten laag te houden, en daar moet rekening mee gehouden worden bij het opstellen van plannen voor het verbeteren van de patiëntveiligheid.
Bij de aanbevelingen dient ook rekening te worden gehouden met, onder andere, complexiteiten in de klinische zorg, gesofisticeerde technologieën die weliswaar uitstekend zijn voor het doel dat ze beogen, maar niet gesynchroniseerd kunnen worden met andere technologieën, en de enorme verscheidenheid aan benodigdheden en instrumenten waar de klinische teams mee moeten omgaan.
Belangrijke factoren voor het beheer van verandering zijn:
Teamwork
Afgezien van een snelle evaluatie van de feiten in verband met een bepaalde ingreep, hebben perioperatieve artsen en medewerkers nu niet vaak de gelegenheid tijd door te brengen met individuele chirurgische patiënten. Door dit gebrek aan vertrouwdheid is er een hoger risico op het foutief identificeren van patiënten, fouten in het communiceren van de geplande ingreep, en onvermogen om belangrijke informatie over bijvoorbeeld allergieën te documenteren.
Administratie en organisatie
Chirurgie gaat met aanzienlijk wat planning en coördinatie gepaard, en dus moeten meerdere artsen en zorgteams samenwerken - niet enkel om informatie over de patiënt te delen, maar ook om hun werk in een ruimer zorgproces te integreren.
Naast het aantal betrokken personen, zijn er heel wat verschillende apparaten, instrumenten, geneesmiddelen, bloedproducten en benodigdheden die gepland en voorbereid moeten worden om op dezelfde tijd op dezelfde plaats te zijn. Gewoonlijk is er een verschillende afdeling of groep verantwoordelijk voor elk item (bv. centrale voorraad, sterilisatie-afdeling, patiëntenvervoer, apothekers, bloedbanken, chirurgische pathologie en andere afdelingen). Hoe meer mensen er betrokken zijn, hoe hoger het risico wordt op een menselijke fout.
Tot slot moet ook het team van de operatiekamer het werk integreren met veel andere afdelingen, zoals de herstelafdelingen, chirurgische centra, medische beeldvorming, het laboratorium, de dienst spoedgevallen, intensieve zorgen enz.
Sinds 2008 promoot de WHO een “Surgical Safety Checklist” (checklist voor veiligheid bij chirurgische ingrepen) om de patiëntveiligheid te verbeteren. De checklist werd ontwikkeld na uitvoerig overleg met medische zorgverleners. Ze heeft tot doel het aantal fouten en ongewenste bijwerkingen te verminderen en teamwerk en communicatie bij chirurgie te bevorderen. Ondanks bewijzen die aantonen dat ze tot een aanzienlijke verlaging heeft geleid van zowel de morbiditeit als mortaliteit, wordt de checklist door een groot aantal zorgverleners wereldwijd niet gebruikt. Elk land wordt aangemoedigd de lijst aan zijn specifieke behoeften aan te passen om ervoor te zorgen dat ze zo optimaal mogelijk wordt gebruikt.
Technologie
Er gaat steeds meer aandacht naar het belang van het gebruik van technologie in de gezondheidszorg en er zijn beproefde benaderingen van en normen voor softwaredesign beschikbaar. Al te vaak echter zijn inspanningen tot het moderniseren van technologie in de nationale gezondheidszorg er niet in geslaagd de unieke vereisten van perioperatieve zorg te erkennen, zowel op het vlak van visie als op het vlak van de gestelde prioriteiten.
Mits ze zich toespitsen op de specifieke uitdagingen van de perioperatieve context, kunnen ze een belangrijke katalysator zijn voor het transformeren van chirurgische zorg. De normen in de gezondheidszorg dienen geëvalueerd te worden om ervoor te zorgen dat de vereisten van perioperatieve zorg ten volle worden ondersteund.
Producten
Eenvoudige, doeltreffende producten en oplossingen kunnen een cruciale rol spelen in het verhogen van de patiëntveiligheid, mits ze: een holistische maat van zorg bieden, de tijd en inspanningen voor behandeling ten goede komen en verminderen, en intuïtief te gebruiken zijn.
Aanbevelingen voor het verbeteren van patiëntveiligheid
- Cultiveren van een veiligheidscultuur in de operatiekamer en andere perioperatieve omgevingen.
- Introduceren van korte briefings waarin leden van het chirurgisch team zichzelf voorstellen met hun voornaam, de procedure bespreken, vragen stellen en de kans krijgen om kwesties te bespreken die mogelijk de kop zullen opsteken.
- Voldoende rustpunten voorzien voor ziekenhuisartsen zodat ze niet overwerkt raken.
- Consequent naleven van bewezen praktijken en normen voor het voorkomen van infecties
- Zich ertoe verbinden richtlijnen te volgen die routines verbeteren.
- Zorgen voor transparante prestaties bij cruciale maatregelen.
- Verbeteren van de transitie van de operatiekamer naar intensieve zorg, door middel van een gestructureerde overnameprocedure die er mee voor zorgt dat zorgteams cruciale informatie over de patiënt uitwisselen.
Gebruik maken van simulatie om teamwerk en communicatie onder zorgverleners te helpen verbeteren, en om hen te helpen nieuwe procedures te oefenen op poppen.
