De vroege tekenen herkennen van chronische wonden door drukzweren, onderbeenzweren en diabetisch voetsyndroom kan de kansen op genezing verhogen. Ontdek de symptomen en beïnvloedende factoren en kom te weten hoe chronische wonden voorkomen en behandeld kunnen worden.
Een van de gevolgen van de stijgende levensverwachting bij de bevolking is de duidelijke toename van het aantal chronische ziekten, waartoe ook chronische wonden behoren.
Een wond wordt chronisch genoemd wanneer er binnen een aanvaardbare tijdspanne weinig of geen tekenen zijn van genezing, ondanks gepaste behandeling. Deze wonden worden meestal niet veroorzaakt door externe krachten, zoals schaafwonden of brandwonden, maar hebben doorgaans te maken met onderliggende aandoeningen en negatieve invloeden. Deze culmineren in het ontstaan van weefselschade als gevolg van een verstoord metabolisme. Deze verstoringen kunnen het normale proces van wondgenezing vertragen of volledig tegenhouden.
De vaakst voorkomende types chronische wonden zijn: drukzweren (decubitusulcera/doorligwonden), onderbeenzweren (ook beenzweren/open benen en ulcus cruris genoemd) en diabetisch voetsyndroom.
Hoe vroeger de diagnose van een chronische wond wordt gesteld, hoe hoger de kans is op genezing. Het is daarom belangrijk dat de getroffen persoon de eerste tekenen juist interpreteert en in een vroeg stadium medische bijstand krijgt.
Welke vroege tekenen kunnen er waargenomen worden bij
mensen met dergelijke wonden?
Drukzweren
Preventie houdt in dat de toestand van de huid voortdurend moet worden opgevolgd en dat er onmiddellijk en gepast moet worden gereageerd op veranderingen. Mogelijke tekenen van huidletsel zijn verkleuring en verharding (induratie), plaatselijk verhoogde temperatuur en ongemak. Er kan ook blaarvorming optreden.
Er zijn een aantal verschillende factoren die in verband kunnen worden gebracht met de ontwikkeling van drukzweren, zoals: gevorderde leeftijd, immobiliteit, incontinentie, verstoorde zintuiglijke gewaarwording, obesitas of slechte voeding en onderliggende aandoeningen die invloed hebben op de bloedsomloop en het celmetabolisme.
Onderbeenzweren
Chronische wonden komen vaak voor aan de onderbenen, rond de enkel, hoewel ze, afhankelijk van de oorzaak, ook op andere plaatsen op de onderste ledematen kunnen voorkomen.
Zwakke punten in de veneuze circulatie in de benen kunnen leiden tot opstopping of complete stilstand van de bloedsomloop. Dit kan op zijn beurt leiden tot weefselschade en uiteindelijk tot verzwering. Het ontstaan van beenzweren gebeurt niet in één nacht. Dit zijn slechts een paar van de tekenen die kunnen wijzen op storingen in de veneuze circulatie bij mensen bij wie de aandoening zich aan het ontwikkelen is: zwellen (oedeem) van weefsels, hyper- en/of hypopigmentatie van de huid, hypostatisch eczeem, en een subjectieve gewaarwording van druk of opstopping in de benen (voornamelijk naar de avond toe).
Preventie houdt in dat de toestand van de huid voortdurend moet worden opgevolgd en dat er onmiddellijk en gepast moet worden gereageerd op veranderingen. Mogelijke tekenen van huidletsel zijn verkleuring en verharding (induratie), plaatselijk verhoogde temperatuur en ongemak. Er kan ook blaarvorming optreden.
Er zijn een aantal verschillende factoren die in verband kunnen worden gebracht met de ontwikkeling van drukzweren, zoals: gevorderde leeftijd, immobiliteit, incontinentie, verstoorde zintuiglijke gewaarwording, obesitas of slechte voeding en onderliggende aandoeningen die invloed hebben op de bloedsomloop en het celmetabolisme.
Onderbeenzweren
Chronische wonden komen vaak voor aan de onderbenen, rond de enkel, hoewel ze, afhankelijk van de oorzaak, ook op andere plaatsen op de onderste ledematen kunnen voorkomen.
Zwakke punten in de veneuze circulatie in de benen kunnen leiden tot opstopping of complete stilstand van de bloedsomloop. Dit kan op zijn beurt leiden tot weefselschade en uiteindelijk tot verzwering. Het ontstaan van beenzweren gebeurt niet in één nacht. Dit zijn slechts een paar van de tekenen die kunnen wijzen op storingen in de veneuze circulatie bij mensen bij wie de aandoening zich aan het ontwikkelen is: zwellen (oedeem) van weefsels, hyper- en/of hypopigmentatie van de huid, hypostatisch eczeem, en een subjectieve gewaarwording van druk of opstopping in de benen (voornamelijk naar de avond toe).
Diabetisch voetsyndroom
Diabetisch voetsyndroom treedt op als gevolg van langdurige schade aan de bloedsomloop en/of zenuwschade door complicaties bij diabetes mellitus. De term – diabetisch voetsyndroom – verwijst naar de klinische symptomen die waargenomen kunnen worden aan de voet. Het verlies van de beschermende perceptie van pijn en druk is een van de hoofdaanleidingen voor verzwering bij diabetische patiënten. Preventieve maatregelen om de voet te beschermen tegen letsel zijn essentieel, omdat verzwering al bij de kleinste verwondingen snel kan optreden. Een multidisciplinaire aanpak van de zorg is cruciaal.
Er moet bijzondere aandacht worden besteed aan diabetische voet en nagels omdat zelfs kleine schaafwondjes of drukpunten het begin kunnen vormen van een chronische wonde.
Hoe kunnen chronische wonden voorkomen worden?
Drukzweren kunnen – zoals de naam aangeeft – voorkomen worden door de bron van druk en wrijving te verminderen, weg te nemen of te spreiden. Personen die risico lopen, moeten daarom correct geïdentificeerd worden en de gepaste drukverminderende interventies moeten uitgevoerd worden. Deze omvatten het regelmatig omdraaien en herpositioneren van geïmmobiliseerde personen en het gebruik van drukverminderende hulpmiddelen.
Voor beenzweren zijn twee cruciale interventies noodzakelijk: compressietherapie en mobilisatie. Voorlichting en verantwoordelijkheid geven aan de patiënten speelt een cruciale rol in het succes van deze behandelingsregimes, zodat patiënten niet alleen begrijpen wat het belang is van het gebruik van compressie, maar ook leren om hun benen in beweging te houden.
Het zelf verantwoordelijkheid opnemen is ook belangrijk voor patiënten met diabetes. Patiënten die hieraan lijden, moeten ervoor zorgen dat hun voeten dagelijks gecontroleerd worden. De voeten moet warm en droog gehouden worden en blootsvoets lopen is absoluut uitgesloten. Een negatieve afloop kan tegengegaan worden door regelmatige bezoeken aan een arts voor controle en evaluatie.
Een holistische benadering van de zorg is cruciaal voor het succesvol behandelen en genezen van chronische wonden. Het is essentieel dat de onderliggende aandoening, zoals diabetes mellitus of arterieel vaatlijden, wordt aangepakt.
Hoe genezen wonden gewoonlijk?
Alle wonden, ongeacht de oorzaak, doorlopen bij het genezen een aantal fasen die in drie algemene stadia kunnen worden onderverdeeld:
1. Zuiverende fase Tijdens de eerste fase van de genezing probeert de wond zich van onzuiverheden te ontdoen. Hierbij is vaak wondvocht aanwezig en er kunnen tekenen van infectie optreden (roodheid, zwellen, pijn, warmte, verminderde werking). Gerichte wondzorg dient om deze processen te ondersteunen en de zuivering te versnellen.
2. Granulatiefase De wonde wordt gevuld met nieuw weefsel en de hoeveelheid wondvocht neemt af. De zuivering van de wond moet verdergaan en de nieuwe weefsels moeten beschermd worden.
3. Epithelisatiefase De randen van de wond hechten zich aan elkaar. Het wondoppervlak wordt bedekt met epitheelcellen en de sluiting van de wond kan zich voltrekken. Tijdens deze fase kan de hoeveelheid wondvocht minimaal of onbestaande zijn en moeten de kwetsbare epitheelcellen verzorgd worden.
Hoe worden problematische wonden behandeld?
Moderne wondverbanden ondersteunen het specifieke fysiologische proces in elk stadium van de genezing. Verbanden houden de wond vochtig, bieden bescherming tegen externe invloeden en zorgen voor actieve ondersteuning van het genezingsproces.
HydroTherapy, door PAUL HARTMANN AG, is een behandelingsconcept dat speciaal werd ontwikkeld voor het behandelen van chronische en slecht genezende wonden. Het bestaat uit slechts twee wondverbanden - HydroClean plus en HydroTac - die na elkaar worden gebruikt in het genezingsproces.
HydroClean kan gebruikt worden tijdens alle drie de stadia van het genezingsproces, maar is het meest doeltreffend tijdens de zuiverings- en granulatiefasen. Door het speciale mechanisme van absorberen en spoelen, worden dode cellen, huid en bacteriën uit de wond verwijderd en stevig vastgehecht aan het wondomvattende kussen. In de kern van het verband worden bacteriën gedood door het antiseptische polyhexanide (polyhexamethylene biguanide of PHMB) en daar vastgehouden.
HydroTac wordt gebruikt als opvolging van HydroClean, vooral in de granulatie- en epithelisatiefasen. Het absorbeert niet alleen, maar bezorgt ook actief vocht wanneer nodig en reguleert zo de vochtige wondomgeving. De bovenste laag bevordert de genezing en beschermt de wond tegen bacteriën en infecties.