Oppervlaktehygiëne is een van de meest essentiële maatregelen om indirecte contactinfecties te voorkomen. Het vormt dus een elementair bestanddeel van de bescherming van patiënten, bewoners en personeel.
Handhygiëne is belangrijk, maar niet voldoende. Dit komt omdat de oppervlakken in de buurt van patiënten of bewoners of oppervlakken met frequent handcontact via dit contact of via druppeltjes vaak besmet zijn met nosocomiale infectieuze agentia. Afhankelijk van het risicogebied is het gericht en doeltreffend desinfecteren van oppervlakken daarom een belangrijk onderdeel van infectiepreventie.
Oppervlaktedesinfectie wordt gedefinieerd als het proces waarbij ziekteverwekkers op levenloze oppervlakken inactief worden gemaakt. De frequentie en de omvang van de desinfectie hangen hierbij af van het potentiële risico. Methoden voor oppervlaktedesinfectie zijn:
- Routinedesinfectie (ook: profylactische desinfectie)
- Definitieve desinfectie (ook: einddesinfectie)
- Desinfectie bij uitbraken
- Desinfectie bij officieel opgedragen decontaminatie (ook: epidemie)
- Gerichte desinfectie van duidelijk gecontamineerde oppervlakken
Gericht en routinematig: Oppervlaktedesinfectie correct uitvoeren
Met de oppervlaktedesinfectie volgens de indicaties worden ziektekiemen betrouwbaar gedood. Dit omvat het routinematige desinfecteren van oppervlakken dichtbij en ver van de patiënt met frequent huid- of handcontact. Als een ruimte verontreinigd is met bloed, secreet of andere lichaamsvloeistoffen, wordt een extra gerichte desinfectie uitgevoerd. De verontreiniging wordt verwijderd met een doek gedrenkt in desinfectiemiddel, waarna het hele oppervlak wordt gedesinfecteerd.
Producten en de werkzaamheid moeten altijd op de situatie zijn afgestemd. Bij gerichte desinfectie of einddesinfectie, bijvoorbeeld wanneer mycobacteriën voorkomen, kunnen daarom hogere concentraties desinfectiemiddelen of andere producten worden gebruikt dan normaal routinematig het geval is. In principe moet een desinfectiemiddel worden gebruikt met een breed werkingsspectrum. De juiste dosering van de oplossing voorkomt ook de selectie van bacteriën die tolerant zijn voor desinfectiemiddelen of er resistent tegen zijn.
Producten en de werkzaamheid moeten altijd op de situatie zijn afgestemd. Bij gerichte desinfectie of einddesinfectie, bijvoorbeeld wanneer mycobacteriën voorkomen, kunnen daarom hogere concentraties desinfectiemiddelen of andere producten worden gebruikt dan normaal routinematig het geval is. In principe moet een desinfectiemiddel worden gebruikt met een breed werkingsspectrum. De juiste dosering van de oplossing voorkomt ook de selectie van bacteriën die tolerant zijn voor desinfectiemiddelen of er resistent tegen zijn.
Reiniging: schoonmaakmiddelen inactiveren ziekteverwekkers onvoldoende
Reinigingsprocedures alleen volstaan niet om micro-organismen op oppervlakken te doden. Verontreinigingen worden verwijderd, maar pathogene kiemen kunnen op de oppervlakken achterblijven en zo worden verspreid, bijvoorbeeld door handcontact. Bovendien kunnen reinigingsmiddelen virussen zonder omhulsel zelfs stabiliseren en de vorming van bacteriesporen bevorderen. Als de ziekteverwekkers in het reinigingswater terechtkomen, worden bij elke veeg nieuwe oppervlakken gecontamineerd.
Voorwaarden voor het veilige gebruik van papierdispensers
- Doseerapparaten en oplossingen voor desinfectiemiddelen in dispensersystemen worden regelmatig microbiologisch gecontroleerd.
- Het papier en de oplossing van het desinfectiemiddel zijn compatibel.
- De gebruiksduur wordt niet overschreden.
- Er worden systemen gebruikt die gemakkelijk te openen en te sluiten zijn en die garanderen dat papier kan worden uitgenomen zonder contaminatierisico.
- De dispensers worden na gebruik altijd goed afgesloten.
- Systemen voor meermalig gebruik worden handmatig of chemothermisch gereinigd.
In zones met een hoog risico (hematooncologie, neonatologie, intensive cares en brandwondenafdelingen) moeten herbruikbare systemen volgens het Duitse VAH echter volledig achterwege worden gelaten. Papierdispensers voor eenmalig gebruik zijn hier ideaal om infectierisico's tot een minimum te beperken.
Verspreiding van ziektekiemen vermijden
Als oplossingen voor oppervlaktedesinfectie raadt de AWMF aan om gedecentraliseerde doseerapparaten te gebruiken.
Regelmatig onderhoud moet hierbij garanderen dat de oplossingen voor desinfectiemiddelen microbieel onberispelijk zijn.
Om te voorkomen dat ziekteverwekkers via verontreinigde moppen, doeken en schoonmaakdoeken op oppervlakken worden verspreid, moeten die na gebruik (chemo)thermisch worden behandeld en onmiddellijk worden gedroogd. Zo kan worden voorkomen dat ziekteverwekkers zich in de schoonmaakmiddelen vermenigvuldigen.
Poetsemmers moeten ook opnieuw worden behandeld nadat de reiniging en desinfectie zijn voltooid.
Regelmatig onderhoud moet hierbij garanderen dat de oplossingen voor desinfectiemiddelen microbieel onberispelijk zijn.
Om te voorkomen dat ziekteverwekkers via verontreinigde moppen, doeken en schoonmaakdoeken op oppervlakken worden verspreid, moeten die na gebruik (chemo)thermisch worden behandeld en onmiddellijk worden gedroogd. Zo kan worden voorkomen dat ziekteverwekkers zich in de schoonmaakmiddelen vermenigvuldigen.
Poetsemmers moeten ook opnieuw worden behandeld nadat de reiniging en desinfectie zijn voltooid.
Ontsmetting van oppervlakken: afbakening van centrale begrippen
Routinedesinfectie
(ook: lopende, profylaktische
of preventieve desinfectie)
(ook: lopende, profylaktische
of preventieve desinfectie)
| Type Desinfectie | Doel | Betroffen oppervlakken | Maatregel voor de desinfectie |
| Routinedesinfectie (ook: lopende, profylaktische of preventieve desinfectie) | Beperking van de verspreiding van ziekteverwekkers tijdens de verzorging en behandeling | Oppervlakken die vermoedelijk gecontamineerd zijn met besmettelijk materiaal zonder dat dit in bepaalde gevallen herkenbaar of zichtbaar is, bijv. bedframes, deurklinken. | Desinfectie door te vegen met een beperkt virucide oppervlaktedesinfectiemiddel dat tegen bacteriën en gisten werkt.* |
| Desinfectie bij uitbraken | Bij een verhoogd voorkomen van ziekteverwekkers zoals norovirussen of Closteridium difficile moet de verdere verspreiding veilig en snel worden gestopt. | Alle oppervlakken zoals bij de einddesinfectie, en ook badkuipen, keukens en kantines. | Het vereiste werkzaamheidsspectrum hangt af van het soort ziekteverwekker; zo moet bijvoorbeeld bij een uitbraak van norovirussen een virucidaal preparaat met werkzaamheidsspectrum A (bacteriën) en B (virussen) worden gebruikt.* |
| Definitieve desinfectie (ook: einddesinfectie) | Hele kamers of ruimten klaarmaken voor een volgende patiënt of bewoner, zodat deze zonder risico op infectie kan worden behandeld of verzorgd. | Kamers of ruimtes waar een besmette of gekoloniseerde patiënt/bewoner is verzorgd of behandeld. Afhankelijk van de ziekte of pathogeen moeten alle oppervlakken/voorwerpen in de buurt van de patiënt of alle toegankelijke oppervlakken/voorwerpen die besmet zijn of kunnen zijn, bijv. vloeren of muren, worden gedesinfecteerd. | Desinfectie door te vegen met een beperkt virucide oppervlaktedesinfectiemiddel dat tegen bacteriën en gisten werkt. Zo nodig moeten andere concentraties en desinfectiemiddelen met een breder werkzaamheidsspectrum worden gebruikt en moeten andere inwerktijden in acht worden genomen dan bij routinedesinfecties. |
| Desinfectie bij officieel opgedragen decontaminatie (ook: epidemie) | Voorkoming van epidemische uitbraken van overdraagbare, meldingsplichtige ziekten conform § 18 IfSG, lid 1, van de Duitse wet inzake infectiebestrijding (IfSG). | Alle oppervlakken zoals bij de einddesinfectie, en ook badkuipen, keukens en kantines. | Alleen middelen en procedures uit de lijst desinfectiemiddelen van het Duitse RKI mogen worden gebruikt. De gebruiksconcentratie en de inwerktijd zijn in de regel aanzienlijk hoger of langer dan bij routinedesinfectie en gerichte desinfectie.* |
| * Voor alle desinfectiemaatregelen geldt het volgende: Bij zichtbaar gecontamineerde oppervlakken eerst organisch materiaal verwijderen met een in desinfectiemiddel gedrenkte wegwerpdoek. Bron 1. Robert Koch Instituut (2004): Hygiënevereisten voor de reiniging en desinfectie van oppervlakken. | |||
Voor kwaliteit zorgen: Hygiënische controles uitvoeren
Regelmatige microbiologische controles van de desinfectie, reiniging en behandeling en van de doseerapparaten verzekeren dat alle genomen maatregelen doeltreffend zijn. Patiënten en personeel zijn op die manier zo goed mogelijk beschermd tegen de overdracht van ziekteverwekkers door contact met oppervlakken.
De juiste handschoenen
Steeds weer wordt gediscussieerd over de vraag of oppervlaktedesinfectiemiddelen met elk type handschoen kunnen worden gebruikt. Het antwoord luidt: nee, het veiligheidsinformatieblad van het oppervlaktedesinfectiemiddel moet specifieke informatie bevatten over de vereisten voor de beschermende handschoenen bij het gebruik van het oppervlaktedesinfectiemiddel.
Handschoenen die gekwalificeerd zijn zowel als medisch product en als persoonlijk beschermingsmiddel (PBM) volgens EN 455 en EN 374, kunnen het meest veelzijdig worden gebruikt. Alle Peha-soft nitrile beschermings- en onderzoekshandschoenen van HARTMANN hebben de PBM-categorie III volgens EN 374 en bieden dus bescherming tegen hoge, onomkeerbare risico's. Ze zijn ook geschikt als bescherming tegen ziekteverwekkers en voor het gebruik van geconcentreerde desinfectiemiddelen.
Handschoenen die gekwalificeerd zijn zowel als medisch product en als persoonlijk beschermingsmiddel (PBM) volgens EN 455 en EN 374, kunnen het meest veelzijdig worden gebruikt. Alle Peha-soft nitrile beschermings- en onderzoekshandschoenen van HARTMANN hebben de PBM-categorie III volgens EN 374 en bieden dus bescherming tegen hoge, onomkeerbare risico's. Ze zijn ook geschikt als bescherming tegen ziekteverwekkers en voor het gebruik van geconcentreerde desinfectiemiddelen.
