Lato alergika, czyli... co teraz pyli, jakie daje objawy i jak sobie z tym radzić

Letnie alergie wziewne, podobnie jak alergie wiosenne, są wywoływane głównie przez pyłki roślin, które unoszą się w powietrzu w ciepłe, suche dni. Alergie w lipcu, sierpniu i wrześniu występują dość powszechnie. W powietrzu obserwuje się w tym okresie wysoką zawartość alergenów takich jak pyłki traw, zbóż, bylicy, komosy czy ambrozji. Objawy alergii wziewnej obejmują najczęściej zatkany nos, kichanie, katar, swędzenie oczu, łzawienie oraz astmę. Warto odpowiednio wcześniej zabezpieczyć się, aby te symptomy były nieco łagodniejsze...

Alergie wziewne są obecnie coraz częściej diagnozowane (u dzieci i dorosłych),
a mogą one – niestety – znacznie obniżać jakość życia alergika. Przyczyny ich pojawiania się są złożone – obejmują zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe. Choć nie można całkowicie wyeliminować ryzyka wystąpienia alergii, zastosowanie odpowiednich środków profilaktycznych pomaga w jej kontrolowaniu
i łatwiejszym znoszeniu.

Okres od lipca do września, jeśli chodzi o alergie odczuwane w Polsce, jest zdominowany przez uczulające pyłki traw, zbóż i drzew. Jakie gatunki roślin wtedy pylą i kiedy szczególnie powinni na to pylenie uważać alergicy?

W lipcualergicy borykają się zkontynuacją wiosennego pylenia traw. Jego intensywność zaczyna maleć dopiero w drugiej połowie miesiąca. Problemów mogą przysparzać w tym czasie chwasty takie jak bylica pospolita, pokrzywa, komosa czy babka lancetowata. To również czas pylenia żyta i innych zbóż. Ponadto osoby uczulone na grzyby pleśniowe (Cladosporium czy Alternaria) mogą odczuwać wtedy nasilenie nieprzyjemnych objawów alergicznych.

Sierpień dla alergików jest zazwyczaj trochę łatwiejszy niż lipiec ze względu na nieco mniejsze pylenie traw. Nadal jednak dają o sobie znać grzyby pleśniowe oraz rośliny takie jak bylica, komosa, ambrozja czy szczaw, który właśnie rozpoczyna pylenie.

Osoby uczulone na pyłki traw i zbóż powoli zaczynają w tym miesiącu odczuwać ulgę. Pylenie traw i chwastów zanika. Wraz z końcem żniw również zboża nie przysparzają już kłopotów. Wrzesień dla alergików uczulonych na Cladosporium i Alternaria jest nadal problematycznym okresem.

Warto pamiętać, że w czasie tych trzech letnich miesięcy „działają” alergeny sezonowe, związane z pyleniem określonych gatunków roślin, ale nie znikają przy tym całoroczne alergeny wziewne, które również mocno dokuczają alergikom. To na przykład roztocza kurzu oraz alergeny pochodzące od zwierząt domowych. Do tych pupili, które uczulają najsilniej, należą koty, psy, chomiki, ptaki, króliki oraz hodowane
w domach myszy i szczury. Spośród zwierząt hodowlanych dość silnie alergizującym zwierzęciem jest koń.

W przypadku alergii wziewnych objawy bywają bardzo różne i zależą od rodzaju alergenu oraz specyficznej reakcji organizmu. Najczęściej pojawiają się jednak:

• katar sienny (nieżyt nosa objawiający się wodnistą wydzieliną, uczuciem zatkania, kichaniem),
• zaczerwienienie i swędzenie oczu, obrzęk powiek, łzawienie,
• swędzenie i suchość w gardle, chrypka, kaszel,
• zmęczenie, trudności w koncentracji, bóle głowy,
• pokrzywka (swędząca wysypka z bąblami), egzema (sucha, swędząca, zaczerwieniona skóra),
• obrzęk naczynioruchowy (głębszy obrzęk skóry, często w okolicach oczu i ust).

Jeśli alergen daje objawy ze strony układu oddechowego, pojawiają się symptomy astmy oskrzelowej:

• świszczący oddech,
• duszność,
• ucisk w klatce piersiowej,
• kaszel (zazwyczaj w nocy lub nad ranem).

Reakcje ogólnoustrojowe występują rzadziej, ale mogą być poważne. Należy do nich wstrząs anafilaktyczny, czyli ciężka, zagrażająca życiu reakcja alergiczna, której objawami są:

• szybki spadek ciśnienia krwi,
• trudności w oddychaniu,
• obrzęk gardła i języka,
• szybkie bicie serca (tachykardia),
• zawroty głowy, omdlenia.

Skuteczne poradzenie sobie z letnimi alergenami wziewnymi wymaga zastosowania kilku różnych strategii, aby zminimalizować dokuczliwe objawy i poprawić komfort codziennego funkcjonowania. Podstawową zasadą jest unikanie alergenów – oczywiście na tyle, na ile jest to w ogóle możliwe. Co zatem można zrobić?

• Monitorować poziom pyłków – pomocne jest korzystanie z prognoz pylenia i aplikacji informujących na bieżąco o stężeniu pyłków w powietrzu danego dnia na wybranym terenie.
• Zamykać okna – to ważne szczególnie w godzinach porannych (w bezdeszczowe dni), kiedy stężenie pyłków w powietrzu jest najwyższe.
• Unikać przebywania na zewnątrz – warto też nieco ograniczyć czas spędzany na świeżym powietrzu w te dni, kiedy stężenie pyłków osiąga najwyższe wartości.
• Nosić okulary przeciwsłoneczne – mogą one przynajmniej częściowo ochronić oczy przed pyłkami.

Jeżeli pojawiają się symptomy świadczące o reakcji alergicznej, również można dość szybko poradzić sobie z tego typu nieprzyjemnymi dolegliwościami. Ważne jest stosowanie leków przeciwalergicznych.

• Antyhistaminy – leki na alergię wziewną w większości dostępne bez recepty; pomagają w redukcji objawów alergii. Przyjmowanie ich przed wyjściem na zewnątrz w okresie pylenia pomaga zapobiec wystąpieniu przykrych objawów.
• Kortykosteroidy donosowe – skuteczne w zmniejszaniu stanu zapalnego w nosie; dostępne na receptę.
• Krople do oczu – przeciwalergiczne krople mogą złagodzić swędzenie i zaczerwienienie oczu.
• Leki rozszerzające oskrzela – przeznaczone dla osób z astmą, które mogą mieć objawy wywołane alergią wziewną; dostępne wyłącznie na receptę.

W zmniejszeniu objawów pomagają również zmiany w stylu życia i odpowiednia higiena, na przykład mycie rąk po powrocie do domu, zmiana ubrania, częste sprzątanie, używanie klimatyzacji oraz filtrów HEPA czy częstsze pranie pościeli oraz unikanie suszenia prania na zewnątrz. Długofalowe leczenie alergii wziewnej wymaga zastosowania immunoterapii (tak zwanego odczulania) polegającej na stopniowym wprowadzaniu małych dawek alergenów do organizmu w celu zmniejszenia jego wrażliwości na nie. Odczulanie może być stosowane w formie zastrzyków lub tabletek podjęzykowych.

Mechanizm powstawania alergii jest złożony. Skłonność do niej może być dziedziczona, więc jeśli jedno z rodziców cierpi na alergię, istnieje większe prawdopodobieństwo, że dziecko również będzie miało do niej predyspozycje. Znaczenie mają również czynniki środowiskowe i w tym przypadku można spróbować przeciwdziałać pojawieniu się alergii. Choroba może zostać wywołana przez:

• zanieczyszczenie powietrza – wysoki poziom zanieczyszczeń, takich jak spaliny samochodowe, podrażnia drogi oddechowe i zwiększa wrażliwość na alergeny;
• zmiany klimatyczne – wzrost temperatury i zmiany wzorców pogodowych wydłużają sezon pylenia roślin i zwiększają stężenie pyłków w powietrzu;
• styl życia – urbanizacja i zmniejszenie kontaktu człowieka z naturalnym środowiskiem wpływają na rozwój układu odpornościowego, zwiększając ryzyko alergii.

Chociaż całkowite zapobieganie alergiom może być trudne, istnieją pewne środki, które pomagają w zmniejszeniu ryzyka ich wystąpienia lub w złagodzeniu objawów...

• Ekspozycja na różnorodne mikroorganizmy – wczesna ekspozycja dzieci na różne mikroorganizmy, zwłaszcza poprzez kontakt ze zwierzętami i częste przebywanie na świeżym powietrzu, pomaga w rozwinięciu zdrowego układu odpornościowego.
• Unikanie nadmiernego sterylizowania środowiska – zbyt czyste otoczenie ogranicza rozwój ludzkiego układu odpornościowego, co może zwiększać ryzyko alergii. Ważne jest, aby dzieci miały kontakt z „normalnymi” bakteriami
  i powszechnymi alergenami.
• Zdrowa dieta – owoce, warzywa i produkty probiotyczne wspierają zdrowie układu odpornościowego. Istotna jest w tym kontekście różnorodność codziennego menu.
• Zminimalizowanie „kontaktu” z dymem tytoniowym oraz zanieczyszczeniami – podrażniają one i zaburzają funkcjonowanie układu oddechowego.