Zerwany paznokieć – co robić?

Zerwany paznokieć to bolesny i nieprzyjemny przypadek. Może zdarzyć się każdemu niezależnie od wieku czy stylu życia. Tego rodzaju kontuzje są często wynikiem nagłych urazów mechanicznych: uderzenia, przytrzaśnięcia czy upadku. Uszkodzenie paznokcia może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, w tym infekcji i długotrwałego bólu. Jak postępować przy zerwanym paznokciu u stopy czy ręki?

Za pojawienie się nowej płytki w procesie gojenia całkowicie zerwanego paznokcia odpowiada tak zwana macierz (korzeń). Jest żywą częścią paznokcia. To właśnie tutaj powstają nowe komórki formujące płytkę. Jej uszkodzenie upośledza prawidłowy wzrost, a nieprawidłowo odrastający paznokieć może wymagać stosowania specjalnych klamr, w ostateczności nawet chirurgicznej rekonstrukcji.

Uszkodzenie płytki paznokcia prowadzące w konsekwencji do jej zerwania najczęściej następuje w wyniku urazu mechanicznego lub przy nadmiernym obciążeniu.

• Uraz mechaniczny – uderzenie, przytrzaśnięcie lub upadek. Silne uderzenie palcem o twardą powierzchnię może spowodować zerwanie paznokcia, podobnie jak przytrzaśnięcie go drzwiami, szufladą lub w innych okolicznościach. Urazem grozi też niefortunny upadek na ręce lub stopy.
• Nadmierne obciążenie – niewłaściwe podnoszenie ciężkich przedmiotów może spowodować uszkodzenie paznokci. Urazy w wyniku przeciążenia powstają też podczas uprawiania niektórych dyscyplin sportowych: piłka nożna, koszykówka, wspinaczka, balet czy gimnastyka.
• Codzienne czynności – szkodliwe nawyki, na przykład obgryzanie paznokci, mogą osłabiać płytkę i prowadzić do jej zerwania. Podobnie w sytuacji używania paznokci jako narzędzi: do zrywania taśm klejących, zdejmowania kapsli, podważania różnych materiałów.
• Choroby – grzybica paznokci, choroby skóry (łuszczyca) czy niedobory żywieniowe (brak biotyny, cynku, żelaza w organizmie) mogą czasami osłabić płytkę na tyle, że konieczne staje się zerwanie paznokcia.
• Zabiegi kosmetyczne – niewłaściwie przeprowadzony manicure lub pedicure może osłabić paznokcie (nadmierne ścieranie płytki, stosowanie agresywnych środków chemicznych, zbyt głębokie usuwanie skórek, niewłaściwe nakładanie lub usuwanie sztucznych paznokci itd.).

Zerwanie paznokcia to bolesny i nieprzyjemny stan, dlatego ważne jest, aby dbać o paznokcie i unikać sytuacji, które mogą prowadzić do ich uszkodzenia, bo to z kolei prosta droga do różnych powikłań (w tym groźnych infekcji).

• Infekcja – otwarte rany mogą łatwo ulec zakażeniu bakteriami, grzybami lub innymi drobnoustrojami. Objawy infekcji to zaczerwienienie, obrzęk, ból, wydzielina ropna i gorączka. W rzadkich przypadkach infekcja przy zerwanym paznokciu może się rozprzestrzenić na kości palca, co wymaga natychmiastowego leczenia antybiotykami lub nawet zabiegu chirurgicznego.
• Ból – zerwanie paznokcia jest bardzo bolesne, zwłaszcza jeśli obejmuje nerwy w obrębie palca. Przez pewien czas ból może utrudniać codzienne czynności. Nawet po zagojeniu się rany niektóre osoby doświadczają przewlekłego bólu lub nadwrażliwości w obszarze uszkodzonego paznokcia.
• Trwałe zniekształcenie paznokcia – poważne uszkodzenie macierzy może doprowadzić do trwałych deformacji paznokcia. Może on rosnąć krzywo, pękać lub mieć nieregularny kształt. Zaburzenia wzrostu wiążą się z ryzykiem większej łamliwości, rozwarstwianiem płytki lub innymi nieprawidłowościami.
• Blizny – w przypadku głębokich ran lub poważnych uszkodzeń na skutek zerwanego paznokcia mogą powstać blizny, które wpływają na wygląd palca i paznokcia oraz jego funkcję.

Zazwyczaj zerwanie paznokcia jest poprzedzone silnym urazem, który powoduje odspojenie się płytki. Nie zawsze w takiej sytuacji dochodzi do całkowitego jej zerwania. Każdy taki przypadek powinien ocenić lekarz i podjąć decyzję o ewentualnym usunięciu paznokcia lub jego pozostałości.

Przede wszystkim należy ocenić skalę urazu. Jeśli to tylko niewielkie uszkodzenie (lekkie naderwanie), postępowanie jest inne niż przy całkowitym oderwaniu paznokcia. Jeżeli występuje krwawienie (a w większości przypadków tak właśnie jest) należy ranę delikatnie ucisnąć czystą gazą lub bandażem aż do momentu ustania krwawienia (co trwa zwykle kilka minut). Zranione miejsce trzeba jak najdokładniej przemyć wodą i lekko osuszyć. W celu zminimalizowania ryzyka rozwoju infekcji należy zastosować środek dezynfekujący przeznaczony na otwarte rany.

Na oczyszczoną i zdezynfekowaną ranę należy nałożyć osłonowy opatrunek (gaza, bandaż). W pierwszych dniach konieczna jest kontrola wysięku, wilgotności rany i procesu gojenia, choć opatrunki przy zerwanym paznokciu należy zmieniać możliwie najrzadziej, obserwując oczywiście, czy wszystko goi się prawidłowo.

Przy silnych dolegliwościach bólowych na skutek zerwanego paznokcia konieczny może być doustny lek przeciwbólowy z grupy NLPZ (ibuprofen, paracetamol) lub inny, zgodny z zaleceniem lekarza. Przy codziennej kontroli rany należy zwracać uwagę na wszelkie nieprawidłowości: nadmierny ból (w miarę gojenia powinien się zmniejszać), obrzęk, gorączka, pojawienie się ropy, nieprzyjemny zapach z rany. Jeśli paznokieć jest całkowicie zerwany, rana jest bardzo głęboka, krwawienie nie ustaje, występują oznaki infekcji lub ból jest nie do zniesienia, konieczna jest jak najszybsza konsultacja z lekarzem.

Proces odrastania zerwanego paznokcia jest dość długi i może trwać kilka miesięcy, zależnie od miejsca urazu, wieku osoby, która go doznała oraz jej ogólnego stanu zdrowia. Po około 1-2 tygodniach od zdarzenia macierz zaczyna produkować nową tkankę. Początkowo odrastający paznokieć może być cienki i delikatny. Tempo wzrostu paznokci u rąk wynosi średnio 3 mm na miesiąc, a u stóp jest nieco wolniejsze, bo około 1-2 mm miesięcznie. Oznacza to, że pełne odrośnięcie całkowicie zerwanego paznokcia u ręki może zająć 4-6 miesięcy, a zerwany paznokieć u stopy rośnie nawet do 12 miesięcy.

Wiele urazów paznokcia powstaje w wyniku nagłych zdarzeń, których wystąpienia nie można przewidzieć, niemniej jednak można podjąć pewne działania profilaktyczne, zapobiegając wielu innym sytuacjom prowadzącym do bolesnego zerwania/usunięcia paznokcia.

• Odpowiednia pielęgnacja – to przede wszystkim regularne obcinanie paznokci z zachowaniem ich umiarkowanej długości. Zbyt długie paznokcie są bardziej narażone na zerwanie. Bezwzględnie należy unikać obgryzania paznokci i głębokiego usuwania skórek. Obydwa nawyki osłabiają strukturę paznokcia i zwiększają ryzyko jego uszkodzeń i zakażeń.
• Noszenie odpowiedniego obuwia – zbyt ciasne lub za luźne obuwie może spowodować uraz mechaniczny stopy, palca, paznokcia – zwłaszcza podczas aktywności fizycznej.
• Prawidłowe nawilżenie płytki paznokcia – wpływa na nie zarówno dieta oraz odpowiednie nawodnienie organizmu, jak i ograniczenie stosowania wysuszających chemikaliów: zmywaczy do paznokci zawierających aceton, agresywnych środków do dezynfekcji rąk czy lakierów do paznokci.

W przypadku silnego urazu paznokcia najważniejszy jest czas. Im szybciej lekarz będzie mógł ocenić stan macierzy i zerwanego paznokcia oraz zalecić optymalne działania, tym szybciej rozpocznie się prawidłowa odbudowa płytki.