Oparzenia stóp – co robić

Oparzenia stóp to coś, co może przytrafić się każdemu. Niezależnie od tego, czy oparzenie jest wynikiem chodzenia po gorącym piasku na plaży, czy wylania na siebie kubka gorącej herbaty, uczucie bólu i pieczenia jest dość nieprzyjemne. Warto wiedzieć, co zrobić w takiej sytuacji, jak prawidłowo opatrzyć oparzone miejsce i rany na stopach, a także kiedy konieczna jest pomoc lekarza.

Okazuje się, że oparzenia, w tym oparzenia stóp, są poważnym problemem zdrowotnym na całym świecie. W 2019 roku odnotowano ponad 8,95 miliona nowych przypadków oparzeń, z czego większość dotyczyła osób w wieku 10-19 lat. W Polsce rocznie oparzeniom ulega 300-400 tysięcy osób (szacunkowo 1% populacji), 4-5 tysięcy z nich trafia do szpitala. Warto zaznaczyć, że większość oparzeń ma miejsce w domach, a najczęstsze przyczyny takich zdarzeń to nieostrożność przy gotowaniu, kontakty z gorącymi powierzchniami, a także wypadki związane z używaniem substancji chemicznych. Oparzenia stóp, choć rzadziej wymieniane w danych, mogą być bardzo niebezpieczne, zwłaszcza jeśli dochodzi do infekcji lub powikłań związanych z długotrwałym gojeniem się skóry.

Najczęstszą przyczyną oparzeń stóp jest ich kontakt z gorącymi powierzchniami, gdy na przykład chodzi się boso po rozgrzanym piasku na plaży, po asfalcie czy rozgrzanych płytkach tarasowych w lecie. Innym częstym powodem jest wylanie gorącego płynu (przykładowo kawy czy herbaty) w sytuacji, gdy stoi się na bosaka. Do oparzeń stóp może także dojść w wyniku kontaktu z gorącymi urządzeniami, jak grzejniki czy kominki. Zdarza się również, że oparzenia są efektem nieodpowiedniego stosowania poduszek elektrycznych lub termoforów. Przyczyn może być wiele, ale większości można łatwo uniknąć, zachowując odrobinę ostrożności!

Oparzenia stóp, tak jak każde inne oparzenia, mogą dawać różne objawy w zależności od głębokości urazu.

• I stopień – lekkie oparzenie. Skóra na stopie może być zaczerwieniona, sucha i ciepła w dotyku. Czasem pojawia się lekki ból lub pieczenie, które jednak zwykle mija po kilku dniach.
• II stopień – objawy oparzenia są bardziej widoczne. Skóra na stopie zaczyna pękać, tworzą się bolesne pęcherze wypełnione płynem surowiczym, a obszar wokół może być obrzęknięty i bardzo bolesny przy dotyku. Gojenie takiego oparzenia zajmuje więcej czasu niż w przypadku oparzenia I stopnia.
• III stopień – oparzenie sięga głębszych warstw tkanek. Skóra na stopie jest blada, woskowa, a miejscowo nawet spalona (przybiera czarny odcień). Co ciekawe, mimo powagi oparzenia, ból może być mniejszy, bo uszkodzone są zwykle także nerwy. W tym przypadku niezbędna jest natychmiastowa pomoc medyczna.
• IV stopień – najpoważniejszy stan oparzenia, w którym zwęgleniu ulegają wszystkie warstwy skóry, a także mięśnie, ścięgna, a nawet kości czy stawy. Miejsce oparzenia jest czarne, zwęglone.

Każde oparzenie wymaga uwagi i odpowiedniego działania. Lekki stan (oparzenie I stopnia i II stopnia o niewielkim zasięgu) można zwykle leczyć w domu. Poważniejsze rany na stopach (po oparzeniach III i IV stopnia, a także rozległych oparzeniach II stopnia) należy jak najszybciej skonsultować z lekarzem.

Leczenie i opatrywanie oparzonych stóp zależą od stopnia oparzenia, ale są pewne uniwersalne kroki, które warto znać.

Odkryj: pierwsza pomoc przy oparzeniach.

W przypadku lekkiego oparzenia I stopnia pierwsza pomoc obejmuje jak najszybsze schłodzenie stopy letnią wodą (nie zimną). Najlepiej trzymać ją pod bieżącą wodą przez 10-20 minut. To pomoże złagodzić ból i zapobiegnie dalszemu uszkadzaniu głębszych warstw skóry. Jeżeli skóra jest nienaruszona (I stopień) można nałożyć na nią delikatny żel chłodzący na oparzenia (na przykład z aloesem) i przykryć je jałowym opatrunkiem, aby chronić skórę przed zabrudzeniami.

Jeśli pojawią się pęcherze (oparzenie II stopnia), nie należy ich przekłuwać – to naturalna ochrona przed infekcją! Również w tym przypadku trzeba bezwzględnie chłodzić skórę pod wodą przez dłuższy czas i zastosować jałowy opatrunek na stopę. Miejsce oparzenia należy oczyścić, usuwając delikatnie zniszczone fragmenty skóry (jeżeli są), ranę starannie odkazić jednym z preparatów przewidzianych do stosowania w przypadku otwartych ran. Opatrując miejsce oparzenia, można też sięgnąć po specjalne plastry na oparzenia, które przyspieszają gojenie lub mają chłodzące i nawilżające działanie (opatrunki żelowe). Na ból powinny pomóc zwykłe środki przeciwbólowe dostępne bez recepty.

Czytaj również: najlepsze opatrunki i plastry na oparzenia oraz opatrunki hydrożelowe na oparzenia.

Oparzeń III i IV stopnia nigdy nie leczymy samodzielnie! W przypadku bladej, woskowej skóry, czarnych przebarwień i braku bólu w stopie – jak najszybciej kontaktujemy się z pogotowiem, lekarzem lub najbliższym oddziałem SOR. Oparzenie można osłonić czystą, luźną tkaniną. W tym przypadku miejsce oparzenia możemy schłodzić wodą, ale jedynie przez krótki czas (kilka minut), aby nie wychłodzić nadmiernie osoby poszkodowanej (przy oparzeniach III i IV stopnia pacjent jest często we wstrząsie lub nieprzytomny).

Zobacz, jak wyglądają ogólne oparzenia III stopnia.

Trudno gojące się rany na stopach potrafią być wyjątkowo uciążliwe, zwłaszcza że to część ciała, której używamy praktycznie non stop. Jeśli rana na stopie długo się nie goi, to znak, że trzeba zadziałać z większą uwagą lub zmienić sposób postępowania. Na początek, kluczowe jest dbanie o higienę – regularne przemywanie rany letnią wodą i delikatnym środkiem antyseptycznym pomagają w zapobieganiu infekcji. Unikamy moczenia stóp w ciepłej wodzie, bo to może spowolnić proces gojenia.

Opatrunki na stopie muszą być zmieniane regularnie (w przypadku oparzeń należy to robić tak często jak to konieczne, ale jednocześnie najrzadziej jak się da). Najlepiej stosować jałowe gaziki i opaski, które nie drażnią skóry. Można również sięgnąć po specjalistyczne opatrunki na trudno gojące się rany (na stopach i nie tylko), które wspierają regenerację tkanek i proces gojenia. O ewentualnym aplikowaniu środków farmaceutycznych zewnętrznego stosowania decyduje lekarz.

Bardzo ważne jest, aby odciążyć oparzoną stopę. Jeśli rana jest w miejscu, które obciąża się dość mocno podczas chodzenia (na przykład na podeszwie stopy, podbiciu), proces leczenia może trwać znacznie dłużej. W miarę możliwości należy unikać długiego stania lub chodzenia. Jeśli rana mimo wszystko nie goi się przez dłuższy czas (powiedzmy przez kilka tygodni), warto skonsultować się z lekarzem. Czasami przyczyną mogą być problemy krążeniowe, cukrzyca lub inne schorzenia ogólnoustrojowe, które wymagają specjalistycznego podejścia.

Przeczytaj także: oparzenia u dzieci.

Źródła:

• https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/burns
• https://www.termedia.pl/Ocena-wiedzy-spoleczenstwa-na-temat-oparzen-oraz-udzielania-pierwszej-pomocy,153,50516,1,0.html