Jak zapobiegać nietrzymaniu moczu u kobiet?

Nietrzymanie moczu u kobiet to problem, który może dotykać w różnym wieku, istotnie wpływając na komfort życia i codzienne funkcjonowanie. Inkontynencja jest kwestią krępującą dla pacjentek, na szczęście istnieje wiele sposobów na to, aby zapobiegać wystąpieniu nietrzymania moczu lub znacząco łagodzić jego objawy. Kluczem jest wczesne działanie i wprowadzenie kilku prostych nawyków, które mogą pomóc w utrzymaniu zdrowia pęcherza i dobrej kondycji mięśni dna miednicy. To między innymi odpowiednie ćwiczenia, ograniczenie spożycia moczopędnych produktów, zachowanie prawidłowej masy ciała, regularne badania lekarskie.

Problem nietrzymania moczu u kobiet dotyczy niemal 75% kobiet starszych, 44-57% kobiet w średnim wieku oraz 25% młodych kobiet. Wartości te jeszcze rosną, jeżeli brać pod uwagę co najmniej jeden epizod nietrzymania lub gubienia moczu zarejestrowany w ciągu 12 miesięcy. Przyczyny nietrzymania moczu u kobiet są w większości związane z wiekiem, trybem życia, liczbą przebytych porodów naturalnych i współistnieniem niektórych schorzeń.

Jak zapobiegać tego typu problemom i czy ich unikniecie jest w ogóle możliwe? Wspólnym mianownikiem profilaktyki nietrzymania moczu u kobiet we wszystkich grupach wiekowych są proste ćwiczenia, które można wykonywać w każdej pozycji i niemal dowolnym momencie. Mowa o ćwiczeniach Kegla polegających na napinaniu i rozluźnianiu mięśni dna miednicy. Siła i sposób napinania mięśni powinny być identyczne jak podczas próby wstrzymania strumienia moczu. Ćwiczenia te można wykonywać codziennie, nawet kilka razy dziennie. Oprócz tego kobiety mają szereg możliwości profilaktycznych, które w różnym stopniu wpływają na poprawę samopoczucia. Każda metodę można dobrać do wieku, nasilenia problemu i przyczyny nietrzymania moczu.

Nietrzymanie moczu u młodych kobiet, choć mniej powszechne niż u starszych, jest problemem dotkliwie pogarszającym jakość życia. Jego przyczyny w tym wieku mogą być bardzo różne: stres, nadmierny wysiłek fizyczny, otyłość, infekcje dróg moczowych czy choroby neurologiczne. Również osłabienie mięśni dna miednicy może się pojawić, choć fizjologicznie u osób w młodym wieku nie występuje zbyt często.

W tej grupie pacjentek profilaktyka nietrzymania moczu w pierwszej kolejności obejmuje monitorowanie nawyków żywieniowych, nawodnienia organizmu i uregulowanie trybu życia. Należy ograniczyć spożycie alkoholi, napojów gazowanych, kofeiny oraz innych moczopędnych produktów. Niezbędne jest picie odpowiedniej ilości wody (2-3 litry dziennie), unikając nadmiernej ilości tuż przed snem lub przed intensywną aktywnością fizyczną (na przykład przed treningiem). Jeśli nietrzymanie moczu pojawia się w wyniku intensywnych ćwiczeń (skakanie, bieganie czy podnoszenie ciężarów), warto rozważyć zmniejszenie ich intensywności lub zmianę na mniej obciążające dla dna miednicy (jak pływanie lub joga). W przypadku młodych kobiet nietrzymanie moczu nie jest zjawiskiem fizjologicznym, wiec w każdym przypadku powinna nastąpić konsultacja lekarska.

Przeczytaj: nieprawidłowe nawyki toaletowe i ich skutki.

Ryzyko wystąpienia nietrzymania moczu wzrasta wraz z wiekiem. Mięśnie dna miednicy ulegają osłabieniu, co zwiększa ryzyko inkontynencji. Tego procesu nie można co prawda zatrzymać, ale można znacznie go spowolnić. Oprócz ćwiczenia tak zwanych mięśni Kegla, u starszych kobiet coraz większą wagę należy przywiązywać do ogólnej kondycji organizmu i utrzymania prawidłowej masy ciała. Dieta bogata w błonnik, owoce, warzywa oraz pełnoziarniste produkty zbożowe wspiera prawidłowe trawienie i zapobiega zaparciom, które mogą zwiększać ryzyko nietrzymania moczu. Regularna aktywność fizyczna wzmacnia mięśnie, w tym mięśnie dna miednicy.

W zaawansowanym wieku coraz większego znaczenia nabiera leczenie i kontrola chorób przewlekłych. Przykładowo cukrzyca może zwiększać ryzyko infekcji dróg moczowych i nietrzymania moczu. Podobnie jest w przypadku infekcji dróg moczowych czy kamieni nerkowych, które mogą nasilać nietrzymanie moczu. Newralgicznym momentem dla dojrzałych kobiet jest menopauza. W tym przypadku miejscowa terapia estrogenowa (na przykład kremy, globulki) pomaga wzmocnić tkanki pochwy i cewki moczowej, co zmniejsza ryzyko inkontynencji.

Zobacz też: NTM u osób starszych – przyczyny, objawy, leczenie.

Problem nietrzymania moczu u kobiet w ciąży i po porodzie zdarza się dość często. Wynika on z fizjologicznych zmian w ciele kobiety, takich jak nacisk rosnącej macicy na pęcherz moczowy, osłabienie mięśni dna miednicy oraz zmiany hormonalne. Dolegliwości można jednak znacznie ograniczyć, podejmując odpowiednie działania już na początku ciąży. Od czego zacząć?

• Ćwiczenia Kegla – wspomniane już wcześniej, ale w tej grupie pacjentek wyjątkowo ważne. Regularne ćwiczenia mięśni dna miednicy od początku ciąży nie tylko wzmacniają mięśnie, które naturalnie w tym czasie ulegają osłabieniu, ale również przygotowują kobietę do wysiłku w czasie porodu. Mięśnie należy ćwiczyć kilka razy dziennie, po kilka minut. Można to robić w różnych pozycjach – na siedząco, leżąco, a także na stojąco.
• Prawidłowa postawa – w czasie ciąży należy zdecydowanie unikać długotrwałego stania lub siedzenia w jednej pozycji, które nadmiernie obciążają kręgosłup i mięśnie dna miednicy.
• Podparcie dla brzucha – w późniejszych etapach ciąży warto stosować specjalne pasy podtrzymujące brzuch i zmniejszające nacisk na miednicę i pęcherz.

To Cię zainteresuje: jak sobie poradzić z nietrzymaniem moczu po porodzie.

Ważne jest również odpowiednie nawodnienie i dieta dostarczająca prawidłową ilość błonnika pokarmowego. Pozwala on uniknąć zaparć, które również zwiększają nacisk na pęcherz. W ciąży dodatkowo nadmierna masa ciała może zwiększać nacisk na pęcherz moczowy i osłabiać mięśnie dna miednicy, co sprzyja nietrzymaniu moczu. Po porodzie warto jak najszybciej wrócić do ćwiczeń mięśni dna miednicy, aby przywrócić ich siłę (w czasie porodu ulegają dużemu rozciągnięciu).

Schemat leczenia nietrzymania moczu u kobiety zależy od rodzaju przypadłości (nietrzymanie moczu nagłe, wysiłkowe, mieszane) oraz stopnia nasilenia objawów. Istnieje kilka metod leczenia, które można podzielić na zachowawcze, farmakologiczne i chirurgiczne.

• Zachowawcze leczenie nietrzymania moczu u kobiet – obejmuje ćwiczenia mięśni dna miednicy czy elektrostymulację, podczas której mięśnie można wzmocnić przy pomocy prądu o niskiej częstotliwości. W leczeniu zachowawczym pomocna jest również prawidłowa masa ciała oraz higieniczny styl życia (unikanie kofeiny, alkoholu, palenia tytoniu oraz regularne oddawanie moczu).
• Leczenie farmakologiczne – preparaty stosowane w zależności od rodzaju schorzenia obejmują leki antycholinergiczne (zmniejszające skurcze pęcherza, stosowane głównie w leczeniu naglącego nietrzymania moczu), beta-3 agonistyczne (pomagające w relaksacji mięśni pęcherza, zwiększające jego pojemność) czy leki hormonalne (estrogeny stosowane miejscowo poprawiają kondycję śluzówki pochwy i cewki moczowej, pomagając w przypadkach nietrzymania moczu związanego z menopauzą.
• Leczenie chirurgiczne – jedną z częściej stosowanych metod jest użycie taśm TOT (transobturator tape) i TVT (tension-free vaginal tape). Zabieg polega na umieszczeniu taśmy pod cewką moczową, aby zapobiec jej przemieszczaniu się podczas wysiłku. Szczelność cewki moczowej może również poprawić wstrzyknięcie w jej okolice kolagenu lub kwasu hialuronowego. Z kolei w leczeniu na przykład pęcherza nadaktywnego stosuje się iniekcje z toksyny botulinowej lub neuromodulację nerwów krzyżowych.

W leczeniu nietrzymania moczu u kobiet stosowane są również wkładki dopochwowe pomagające w podparciu cewki moczowej i zmniejszające objawy wysiłkowego nietrzymania moczu (pesary) oraz terapie behawioralne polegające na nauce technik prawidłowej mikcji: trening pęcherza (opóźnianie oddawania moczu w celu zwiększenia pojemności) czy techniki relaksacyjne.

Zobacz także: leczenie nietrzymania moczu u kobiet.

Źródła:

1. https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://journals.viamedica.pl/ginekologia_polska/article/download/GP.a2021.0206/64758&ved=2ahUKEwignqKyjamIAxUFBNsEHWmTIYgQFnoECBcQAQ&usg=AOvVaw2ns11MeNhdGP6dFz9YFtPJ
2. https://stat.gov.pl/files/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5468/24/1/1/ludnosc_w_wieku_60._struktura_demograficzna_i_zdrowie.pdf