Operacja prostaty
– ile dni w szpitalu, przebieg i skutki zabiegu, rekonwalescencja

Rak prostaty to jeden z najczęstszych nowotworów u mężczyzn. Niestety jest również przyczyną wielu zgonów, choć mogłoby ich być zdecydowanie mniej dzięki wczesnemu wykryciu choroby. Rak stercza rozwija się dość wolno, a na wczesnych etapach jest z powodzeniem leczony. W przypadku późnej diagnozy często jedynym wyjściem jest radykalny zabieg, czyli usunięcie prostaty. Jak wygląda operacja prostaty, z jakimi powikłaniami się wiąże i na czym polega rehabilitacja? Odpowiadamy na najbardziej nurtujące pytania.

Klasyczna operacja prostaty (prostatektomia prosta, adenomektomia) ma na celu wyleczenie gruczołu krokowego. Polega na usunięciu fragmentów przerośniętego gruczołu, który uciska cewkę moczową.
W przypadku zaawansowanych procesów nowotworowych wykonywana jest prostatektomia radykalna polegająca na usunięciu prostaty. Wskazaniem do niej jest obecność komórek nowotworowych w obrębie gruczołu krokowego, bez przerzutów i zajęcia okolicznych tkanek. Podczas zabiegu usuwa się całą prostatę wraz z pęcherzykami nasiennymi i nasieniowodami.

Czas trwania operacji prostaty i stosowane podczas zabiegu procedury zależą od wybranej metody leczenia.

• Laparoskopia – jeden z najczęściej stosowanych zabiegów na prostatę. Niepowikłany trwa 2-3 godziny. Wykonywany jest w znieczuleniu ogólnym. Laparoskopowe usunięcie prostaty wymaga nacięć w okolicy brzucha, przez które wprowadzany jest laparoskop.
• Operacja gruczołu krokowego z wykorzystaniem robota medycznego – zabieg, podobnie jak w przypadku laparoskopii, trwa mniej więcej 2-3 godziny. Wykonywany jest w znieczuleniu ogólnym. Nacięcia w okolicy brzucha umożliwiają robotowi precyzyjne oddzielenie zmienionych chorobowo tkanek od tkanek zdrowych.
• Laserowa operacja prostaty – użycie lasera holmowego lub tulowego umożliwia precyzyjną resekcję narządu. Jest to jeden z najmniej inwazyjnych i najkrótszych (bo może trwać tylko około godziny) zabiegów na prostatę.
• Przezcewkowe usunięcie prostaty – do tego rodzaju zabiegu wykorzystywany jest prąd monopolarny lub bipolarny. Operacje takie wykonywane są powszechnie i uznawane za mało inwazyjne. Użycie prądu bipolarnego dodatkowo minimalizuje ryzyko wystąpienia powikłań.
• Termoterapia prostaty – wykonywana w sytuacji niewielkiego nasilenia objawów przerostu gruczołu krokowego. Zabieg jest bezbolesny i mało inwazyjny.
• Otwarta prostatektomia – wycięcie prostaty metodą otwartą stosowane u pacjentów, którzy mają przeciwwskazania do zastosowania jednej z mniej inwazyjnych metod (na przykład laparoskopii).
• Klasyczna operacja prostaty przezpęcherzowa – obecnie praktycznie niestosowana już metoda, zastąpiona głównie przez operacje laparoskopowe.

Jednym z częściej pojawiających się pytań dotyczących operacji prostaty jest to, ile dni w szpitalu należy spędzić po wykonanym zabiegu? Czas hospitalizacji jest zależny od metody, która została użyta podczas operacji. W przypadku najmniej inwazyjnej termoterapii wystarczająca jest krótka obserwacja pacjenta po zabiegu. Laseroterapia wymaga maksymalnie 24-godzinnej hospitalizacji. Najwięcej czasu w szpitalu spędzają pacjenci po zabiegach bardziej inwazyjnych. Zazwyczaj to 3 do 5 dni, zależnie od stanu zdrowia i szybkości gojenia się rany, co jest kwestią indywidualną.

Negatywne skutki usunięcia prostaty pojawiają się głównie w wyniku radykalnej prostatektomii. Ból pooperacyjny utrzymuje się jakieś 2 tygodnie, natomiast inne powikłania do 12 miesięcy. Czas ten zależy głównie od ogólnego stanu zdrowia chorego. Usunięcie gruczołu nie jest zakończeniem leczenia. Pozostaje jeszcze rehabilitacja, a często również leczenie powikłań po operacji prostaty. Do najczęstszych należą nietrzymanie moczu oraz zaburzenia erekcji.

• Nietrzymanie moczu – pojawia się u większości pacjentów po usunięciu prostaty. Część tych, którzy poddani są leczeniu prostaty również skarży się na nietrzymanie moczu – na przykład w wyniku naświetlań. W przypadku zabiegów operacyjnych problem ten jest spowodowany uszkodzeniem aparatu zwieraczowego cewki, który odpowiada za utrzymanie moczu w pęcherzu. Osłabieniu również ulegają mięśnie dna miednicy. Problem nietrzymania moczu może pojawiać się z różnym nasileniem w zależności od skali uszkodzenia – od popuszczania śladowych ilości aż po całkowitą niezdolność jego utrzymania. W najlżejszych przypadkach do nietrzymania moczu dochodzi w sytuacjach zwiększających ciśnienie w jamie brzusznej: podczas śmiechu, kaszlu, kichania... Powikłanie to w wielu przypadkach znacznie zmniejsza się z czasem. Po 6-12 miesiącach od operacji większość mężczyzn wraca do zdrowia. W czasie rehabilitacji pomocne są chłonne wkłady urologiczne lub specjalne pieluchomajtki, które umożliwiają zachowanie prawidłowej higieny.
• Zaburzenia erekcji – powikłanie to stanowi jeden z głównych lęków mężczyzn poddających się operacji usunięcia prostaty. Problem z powstaniem i utrzymaniem erekcji pojawia się w wyniku uszkodzenia nerwów odpowiedzialnych za wzwód. Znajdują się one bardzo blisko prostaty, więc ryzyko ich uszkodzenia i spowodowania czasowej lub trwałej impotencji jest dość znaczne. Odzyskanie sprawności seksualnej po radykalnym usunięciu prostaty jest procesem długotrwałym. Niekiedy zajmuje nawet lata – wtedy możliwe staje się osiągnięcie orgazmu bez wytrysku nasienia. Usunięcie nasieniowodów jest częścią zabiegu, o czym muszą pamiętać mężczyźni planujący biologiczne potomstwo.

Po operacji usunięcia prostaty należy regularnie kontrolować poziom PSA we krwi. Norma po prostatektomii powinna być na poziomie poniżej 0,1 ng/ml krwi.

Operacja gruczołu krokowego jest zabiegiem koniecznym w przypadku wykrycia zaawansowanego raka stercza. Jednocześnie ten rodzaj nowotworu dobrze poddaje się leczeniu i zabiegom. Odsetek przeżywalności wynosi 99% po 5 latach od operacji.

Przede wszystkim należy zaznaczyć, ze rehabilitacja po operacji usunięcia prostaty umożliwia zmniejszenie lub nawet zlikwidowanie niektórych powikłań pooperacyjnych u większości pacjentów. Najczęściej można ją rozpocząć mniej więcej miesiąc po zabiegu. Wówczas można skutecznie ćwiczyć i wzmacniać mięśnie dna miednicy (zwanych potocznie mięśniami Kegla). Początkowo pacjenci wykonują je w pozycji lezącej, z czasem na siedząco lub stojąc. Robiąc odpowiednie ćwiczenia kilka razy dziennie w ciągu kilku tygodni można zwykle zauważyć znaczną poprawę w zakresie trzymania moczu. Bardzo ważna jest regularność tych ćwiczeń. W czasie rehabilitacji i napinania mięśni również może dochodzić do wycieku moczu, ale nie należy się tym martwić. W takiej sytuacji jest to typowe zjawisko. Można sobie z nim skutecznie radzić, używając wspomnianych już anatomicznych wkładów urologicznych lub – dla wielu znacznie wygodniejszych – pieluchomajtek dla mężczyzn. Oba rodzaje produktów dobiera się odpowiednio do ilości gubionego moczu. Pełna rehabilitacja po usunięciu prostaty zależy od stanu zdrowia i regularności wykonywanych ćwiczeń. Zazwyczaj okres 12 miesięcy jest wystarczający do pozbycia się najbardziej uciążliwych skutków ubocznych usunięcia prostaty. Kwestia erekcji natomiast jest zależna od stopnia uszkodzenia nerwów, niemniej ogólna rehabilitacja również w tym względzie daje dobre rezultaty. Wpływa też na polepszenie stanu psychicznego pacjentów.