Badania urodynamiczne – ważny element diagnostyki nietrzymania moczu

Osoby dotknięte problemem zaburzonego oddawania czy nietrzymania moczu diagnozuje się niekiedy z wykorzystaniem badania urodynamicznego. Na czym polega takie badanie, kiedy się je zleca, jak przebiega i w jaki sposób się do niego prawidłowo przygotować?

Na badania urodynamiczne kieruje lekarz – urolog. To również ten specjalista interpretuje jego wyniki. Badanie jest refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia (wykonywane prywatnie kosztuje kilkaset złotych). Robi się je w warunkach ambulatoryjnych. Czynności diagnostyczne trwają mniej więcej 30-40 minut do godziny (maksymalnie półtorej).

Badanie urodynamiczne z pomiarem przepływu moczu to zazwyczaj końcowy etap diagnostyki u pacjentów z nieprawidłowościami w zakresie funkcjonowania dolnej części układu moczowego. Pozwala ono na szczegółową ocenę pracy pęcherza i cewki moczowej (poprzez sprawdzenie kilku istotnych parametrów w trakcie gromadzenia się moczu oraz mikcji), co włącznie z wynikami innych badań (na przykład USG dróg moczowych) pozwala namierzyć podłoże problemu i wdrożyć optymalną terapię.

Na badania urodynamiczne najczęściej wysyła się tych pacjentów, w przypadku których przyczyny zaburzeń związanych z gromadzeniem i wydalaniem moczu są złożone czy trudne do określenia. Wśród wskazań do takiej diagnostyki są: nietrzymanie moczu (szczególnie typ mieszany, czyli wysiłkowe i naglące nietrzymanie moczu, ale nie tylko), częstomocz lub wręcz przeciwnie – zbyt rzadkie oddawanie moczu, bardzo częste infekcje dróg moczowych, przerost prostaty, neurogenne zaburzenia mikcji (jak przy stwardnieniu rozsianym lub urazie rdzenia kręgowego) a także moczenie się (u dzieci).

Przeciwwskazaniem do wykonania tego badania jest infekcja w układzie moczowym, menstruacja oraz ciąża.

Przygotowania do badania urodynamicznego obejmują zwykle wykonanie innych badań – przede wszystkim ogólnego badania moczu, które wyklucza infekcję. Lekarz przed wykonaniem pacjentowi badania urodynamicznego może zlecić mu również prowadzenie przez kilka dni tak zwanego dzienniczka mikcji, w którym notuje się częstotliwość i ilość oddawanego moczu oraz ilość przyjmowanych płynów. Pacjent powinien zgromadzić ponadto wyniki wcześniejszych badań układu moczowego (USG, cystoskopia lub inne). Musi być także gotowy na badanie fizykalne.

Na tydzień przed badaniem trzeba odstawić leki, które wpływają na pracę układu moczowego. Dzień przed badaniem należy zadbać o dokładne wypróżnienie, wspomagając się łagodnym środkiem przeczyszczającym lub wykonując lewatywę. W dniu badania natomiast, najlepiej zjeść tylko małe i bardzo lekkie śniadanie (lub nic) i wypić około pół litra niegazowanej wody – tak, aby pęcherz w momencie wejścia do gabinetu był wypełniony. Bardzo istotne jest również właściwe przygotowanie się do badania urodynamicznego w zakresie higieny intymnej.

Badanie realizowane jest w warunkach gabinetowych. Rozebrany od pasa w dół pacjent trafia na fotel urologiczno-ginekologiczny. Okolice intymne znieczulane są specjalnym żelem, po czym przez cewkę moczową do pęcherza wprowadza się jeden cewnik, a do odbytnicy drugi. Nie jest to bolesny zabieg, ale dość niekomfortowy. Dzięki cewnikom i odpowiednim czujnikom można zmierzyć istotne dla prawidłowego funkcjonowania układu moczowego parametry, między innymi ciśnienie w pęcherzu czy w jamie brzusznej.

Badania urodynamiczne obejmują:

• pomiar przepływu moczu (pomiar przepływu cewkowego) – podczas opróżniania pęcherza moczowego badany jest czas trwania mikcji, mierzy się ilość wydalonego moczu oraz ilość moczu wydalanego na sekundę, przepływ cewkowy maksymalny i średni;
• sprawdzenie ilości zalegającego w pęcherzu moczu tuż po mikcji – pomiaru dokonuje się przy pomocy cewnika;
• cystometria (pomiar ciśnień w pęcherzu i w jamie brzusznej w trakcie wypełniania i opróżniania pęcherza) – cewnik wprowadzony do odbytnicy mierzy ciśnienie śródbrzuszne, a ten w pęcherzu – śródpęcherzowe; całkowicie pusty pęcherz wypełnia się roztworem soli fizjologicznej, potem pacjent proszony jest o wydalenie płynu do specjalnego naczynia; w trakcie jednej i drugiej czynności dokonuje się pomiarów, które pozwalają ocenić funkcjonowanie pęcherza w fazie wypełniania (pojemność, czucie, skurcze wypieracza) oraz kontrolę pacjenta nad procesem oddawania moczu;
• EMG zwieracza zewnętrznego cewki moczowej (elektromiografia) – elektrody umieszczone w okolicy krocza badają czynność mięśni dna miednicy; ta część badania wykonywana jest przede wszystkim w przypadku podejrzenia neurologicznych przyczyn nieprawidłowego funkcjonowania układu moczowego;
• LPP (pomiar ciśnienia wycieku moczu) – umożliwia ocenę wydolności zwieracza; im niższe są wartości tego parametru, tym bardziej niewydolny jest zwieracz;
• profilometria cewkowa – rzadko wykonywane badanie polegające na pomiarze spoczynkowego i wysiłkowego ciśnienia w cewce moczowej oraz jej długości czynnościowej;
• badanie wideourodynamiczne – cystografia wykonywana jednocześnie z cystometrią; bardzo precyzyjne badanie, które pozwala dokładnie zdiagnozować zaburzenia w oddawaniu moczu.

Po badaniu pacjent może czuć dyskomfort. To zazwyczaj pieczenie odczuwane przez jakiś czas przy oddawaniu moczu. Niekiedy obserwuje się również standardowe objawy infekcji dróg moczowych. Aby zmniejszyć ryzyko, warto przez dwa lub trzy dni pić dużo niegazowanej wody mineralnej – nawet po dwa litry dziennie.

Źródła:

• http://www.przeglad-urologiczny.pl/artykul.php?1466
• https://wylecz.to/badania-diagnostyczne/badanie-urodynamiczne-z-pomiarem-przeplywu-moczu/