Cystoskopia – badanie pęcherza przez cewkę moczową

Cystoskopia to badanie wykorzystywane w urologii, uroginekologii i nefrologii. Polega na wziernikowaniu pęcherza moczowego w celu sprawdzenia drożności cewki moczowej oraz dla oceny stanu wewnętrznej ściany pęcherza. Jakie są wskazania i przeciwwskazania, w jaki sposób przebiega badanie, ile trwa, jak się do niego przygotować i co dzieje się potem?

Cystoskopia pęcherza moczowego nie jest podstawowym badaniem stosowanym w diagnozowaniu chorób układu moczowego, ale jest badaniem istotnym, podczas którego można dodatkowo przeprowadzić określone procedury medyczne.

Jest to mało inwazyjne badanie obrazowe wykonywane cystoskopem (wziernik z układem optycznym). Urolog wprowadza przez cewkę moczową do wnętrza pęcherza (giętką lub sztywną) rurkę o średnicy zbliżonej do średnicy standardowego długopisu. Podczas wziernikowania obraz przesyłany jest na monitor światłowodem – dzięki temu lekarz może ocenić stan tej części układu moczowego (błona wyściełająca pęcherz, drożność cewki moczowej). Cystoskop, dzięki wybranym „końcówkom”, pozwala ponadto na wykonanie biopsji, usunięcie niewielkiej zmiany czy na przykład rozkruszenie kamienia zalegającego w pęcherzu.

Cystoskopię przeprowadza się w warunkach szpitalnych. Trzeba zgłosić się na badanie na czczo, po co najmniej trzech dniach diety lekkostrawnej, z opróżnionym pęcherzem. Należy szczególnie zadbać w tym dniu o higienę okolic intymnych. Podczas badania pacjent znajduje się na specjalnym fotelu, który ułatwia przyjęcie odpowiedniej pozycji. Lekarz rozpoczyna od zdezynfekowania ujścia cewki moczowej i zaaplikowania stosownego znieczulenia. W niektórych przypadkach jest to znieczulenie ogólne (narkoza), w innych – zewnątrzoponowe lub miejscowe (czyli na przykład żel znieczulający wprowadzany do cewki przy pomocy cystoskopu).

Cystoskopia pęcherza moczowego to kwestia minut. Jeśli badania nie wykonuje się pod narkozą, nie występują żadne utrudnienia czy powikłania i nie przeprowadza się żadnego zabiegu (jak przykładowo resekcja guza czy pobranie próbek do badania histopatologicznego albo usuwanie kamieni), cystoskopię można przeprowadzić w kwadrans. Badanie to nie wymaga pobytu w szpitalu.

Główne zalecenia po cystoskopii dotyczą ilości spożywanych płynów. Po badaniu należy pić dużo wody, aby „przepłukiwać” układ moczowy, co pozwala uniknąć infekcji. Jałowe ze swojej natury drogi moczowe są bowiem przy wziernikowaniu narażone na „zanieczyszczenie” drobnoustrojami. Lekarz może zlecić też przyjmowanie antybiotyku.

Badanie pęcherza przez cewkę moczową jest stosunkowo bezpieczne, ale z pewnością to duży dyskomfort dla pacjenta. Najpoważniejszym, choć dość rzadkim, powikłaniem cystoskopii jest mechaniczne uszkodzenie cewki lub pęcherza. Częstym następstwem wziernikowania jest wspominana już infekcja dróg moczowych. Przez jakiś czas po badaniu częściej oddaje się mocz i odczuwa przy tym piecznie lub ból. Zdarza się również krwiomocz i ból brzucha.

Lekarz może zlecić wykonanie cystoskopii pęcherza moczowego w wielu przypadkach. Wskazaniami do cystoskopii są między innymi:

• długotrwały krwiomocz,
• często nawracające infekcje pęcherza,
• podejrzenie zmian nowotworowych w układzie moczowym,
• zaleganie moczu w pęcherzu, zatrzymanie moczu (niedrożność cewki moczowej),
• kamica (usunięcie lub rozkruszenie kamieni znajdujących się w cewce albo pęcherzu),
• niektóre wady anatomiczne układu moczowo-płciowego,
• kontrola pooperacyjna (po zabiegach prowadzonych w obrębie miednicy mniejszej).

Wśród najważniejszych przeciwwskazań do cystoskopii są:

• ostry stan zapalny pęcherza moczowego,
• zapalenie prostaty,
• nietypowa budowa anatomiczna (wąska cewka moczowa lub mały pęcherz),
• niektóre urazy w obrębie dolnego układu moczowego.

*** Poznaj też inne badania wykonywane w przypadku chorób dróg moczowych:

• diagnostyka nietrzymania moczu (badanie fizykalne, USG miednicy, cystografia, cystoskopia i inne),
• badanie moczu – proste, nieinwazyjne i wiele mówiące,
• badania urodynamiczne – ważny element diagnostyki nietrzymania moczu.