Pęcherz neurogenny – objawy, przyczyny, leczenie

Pęcherz neurogenny to termin medyczny, który określa zaburzenia czynności pęcherza moczowego spowodowane uszkodzeniem lub dysfunkcją układu nerwowego. Uszkodzenie może dotyczyć zarówno nerwów odpowiadających za skurcze mięśniowe pęcherza (nerwy ruchowe), jak i tych, które przekazują informacje o wypełnieniu pęcherza do mózgu (nerwy czuciowe). Jak rozpoznać pęcherz neurogenny, co leży u podstaw rozwoju takiego schorzenia i w jaki sposób można je leczyć?

Pęcherz moczowy to narząd, którego głównym zadaniem jest gromadzenie i wydalanie moczu. Normalnie kontrolowany jest przez skomplikowany system nerwowy, który reguluje napięcie mięśni w ścianach pęcherza oraz proces oddawania moczu. Osoby z pęcherzem neurogennym mają problemy z kontrolą mikcji (inkontynencja) lub z zatrzymywaniem moczu w pęcherzu.

Objawy pęcherza neurogennego wynikają z zakłócenia normalnej kontroli nerwowej nad funkcją pęcherza moczowego. Mogą się różnić w zależności od stopnia uszkodzenia układu nerwowego, rodzaju choroby oraz indywidualnych cech pacjenta.

• Niekontrolowany wyciek moczu (inkontynencja) – pacjenci z pęcherzem neurogennym mogą doświadczać trudności w zatrzymywaniu moczu, co prowadzi do jego niekontrolowanego wycieku. Inkontynencja może być związana z niewłaściwym działaniem mięśni pęcherza lub z zaburzeniami czucia.
• Trudności w rozpoczęciu mikcji – osoby z pęcherzem neurogennym mogą mieć problemy z rozpoczęciem procesu oddawania moczu. Mięśnie pęcherza mogą być zbyt napięte lub niezdolne do skurczu, co utrudnia rozpoczęcie mikcji.
• Nietypowa mikcja – schorzenie może powodować nieregularne lub niepełne opróżnianie pęcherza; niektórzy chorzy odczuwają też częstą potrzebę oddawania moczu, nawet przy małych jego ilościach w pęcherzu; inni mogą z kolei nie odczuwać pełnego pęcherza, co prowadzi do opóźnionej reakcji (lub jej braku) na potrzebę mikcji.
• Infekcje układu moczowego – ze względu na nieregularne opróżnianie pęcherza i zatrzymywanie moczu, pacjenci z pęcherzem neurogennym są bardziej podatni na infekcje układu moczowego. Mogą też odczuwać bóle w okolicy miednicy.

Pęcherz neurogenny może być wynikiem różnych schorzeń, które wpływają na układ nerwowy odpowiedzialny za kontrolę pęcherza moczowego.

• Uszkodzenie rdzenia kręgowego – to jedna z najczęstszych przyczyn pęcherza neurogennego. Wypadki samochodowe, upadki, czy inne urazy mogą prowadzić do uszkodzenia nerwów kontrolujących funkcje pęcherza.
• Stwardnienie rozsiane – przewlekła choroba autoimmunologiczna atakująca osłonki mielinowe nerwów. Może wpływać na nerwy odpowiedzialne za kontrolę pęcherza.
• Udar mózgu – udar, czyli nagłe przerwanie dopływu krwi do mózgu, może prowadzić do uszkodzenia tych jego obszarów, które kontrolują funkcję pęcherza.
• Choroby neurodegeneracyjne – schorzenia takie jak choroba Parkinsona czy stwardnienie zanikowe boczne również mogą prowadzić do problemów z pęcherzem poprzez wpływ na układ nerwowy.
• Choroby układu nerwowego – porfiria czy neuropatia cukrzycowa mogą wpływać na nerwy kontrolujące pęcherz moczowy.
• Nowotwory – wpływając na struktury nerwowe w okolicy miednicy, nowotwory mogą zakłócać normalne funkcjonowanie pęcherza.

W rzadkich przypadkach ciężkie infekcje układu nerwowego, zwłaszcza te dotyczące rdzenia kręgowego, mogą – podobnie jak niektóre wrodzone zaburzenia genetyczne – powodować nieprawidłowe funkcjonowanie pęcherza.

Rozpoznanie przyczyn tego zaburzenia wymaga często kompleksowej oceny klinicznej, badań obrazowych (na przykład rezonansu magnetycznego), testów urodynamiki (ocena funkcji pęcherza i cewki moczowej) oraz szczegółowego wywiadu z pacjentem. Leczenie pęcherza neurogennego obejmuje zazwyczaj zarówno terapię farmakologiczną jak i rehabilitację, a w niektórych przypadkach może być konieczne leczenie chirurgiczne.

Leczenie pęcherza neurogennego zazwyczaj wymaga kompleksowego podejścia, które obejmuje różne procedury medyczne w zależności od przyczyny schorzenia oraz indywidualnych potrzeb chorego.

• Farmakoterapia – leki stosuje się w celu poprawy funkcji pęcherza oraz kontroli mikcji. Przykładem są środki antycholinergiczne, które zmniejszają napięcie mięśni pęcherza i leki przeciwdepresyjne, które mogą wpływać na nerwy odpowiedzialne za kontrolę mikcji. Pacjenci z pęcherzem neurogennym są bardziej podatni na infekcje układu moczowego, więc niekiedy może być konieczne także leczenie antybiotykami.
• Rehabilitacja miednicy – ćwiczenia fizyczne, zwłaszcza te ukierunkowane na mięśnie miednicy, mogą pomóc w poprawie kontroli pęcherza.
• Elektrostymulacja nerwów – stymulacja nerwów kontrolujących mikcję może być stosowana w celu poprawy funkcji pęcherza moczowego.
• Cewnikowanie pęcherza – w przypadku problemów z opróżnianiem pęcherza może być konieczne regularne wprowadzanie cewnika do pęcherza w celu usunięcia moczu.
• Chirurgia – w niektórych przypadkach, zwłaszcza gdy inne metody nie przynoszą efektów, konieczny może być zabieg chirurgiczny mający na celu poprawę funkcji pęcherza, zwężenie cewki moczowej lub wszczepienie urządzenia do stymulacji nerwów.

W każdym przypadku korzystna jest nauka zdrowych nawyków mikcji, podaży odpowiedniej ilości płynów oraz unikanie substancji drażniących pęcherz.

***

Przeczytaj też: neurogenne nietrzymanie moczu.

Źródła:

• https://neurologia-praktyczna.pl/a6207/Pecherz-neurogenny.html
• http://medpress.com.pl/pml/ePUBLI/T24S4/35N.pdf