Nietrzymanie moczu po operacji ginekologicznej – przyczyny, objawy, leczenie

Nietrzymanie moczu po operacji ginekologicznej to dość częste powikłanie u kobiet. Dotyczy ono zwłaszcza osób starszych, a także tych, które jeszcze przed zabiegiem zmagały się z dysfunkcjami mięśni dna miednicy. Przypadłość ta kojarzy się przede wszystkim z okresem ciąży i porodu, ale warto z pewnością zaznaczać, że operacje ginekologiczne w obrębie miednicy mniejszej także mogą skutkować podobnymi powikłaniami. Zwykle pacjentka jest przed nimi ostrzegana przez zespół lekarzy, a dodatkowo po samym zabiegu proponuje się jej rehabilitację po operacji ginekologicznej, prowadzoną przez fizjoterapeutę uroginekologicznego. Dzięki ćwiczeniom i odpowiednim nawykom (w zakresie codziennego funkcjonowania czy choćby korzystania z toalety) można skutecznie zniwelować dokuczliwe objawy. Jak w praktyce wygląda rehabilitacja po operacji ginekologicznej u kobiet? Jakie mogą być bezpośrednie przyczyny nietrzymania moczu u kobiet po takim zabiegu? Czy ćwiczenia dają pełną skuteczność w powrocie do formy? Odpowiedzi na te i inne pytania poniżej...

Jeśli chodzi o przyczyny nietrzymania moczu u kobiet, można wyróżnić naprawdę wiele aspektów, wśród których wymienia się najczęściej obciążenie dna miednicy wywołane porodem i ciążą, ale również wieloletnie, złe nawyki toaletowe i te dotyczące ćwiczeń czy dźwigania, które wpływają na osłabienie mięśni dna miednicy lub – wręcz przeciwnie – na ich nadreaktywność. Niewiele mówi się jednak o operacjach ginekologicznych, które również mogą wpływać na funkcjonowanie pęcherza i całego układu moczowego – w tym mięśni odpowiedzialnych za pracę cewki moczowej.

Nietrzymanie moczu u kobiet po operacjach ginekologicznych pojawia się najczęściej w przypadku histerektomii, a więc po usunięciu macicy (samej macicy bądź macicy z przydatkami – jajnikami i jajowodami). W wyniku rozległej operacji może dojść do:

• naruszenia mięśni dna miednicy i tym samym upośledzenia funkcjonowania zwieracza cewki moczowej, co przyczynia się do niekontrolowanego wycieku moczu;
• czasowej nadreaktywności zwieracza cewki moczowej;
• wytworzenia się przetoki – najczęściej z pęcherza do pochwy (ten przypadek musi być jednak leczony operacyjnie, z wykorzystaniem technik rekonstrukcyjnych).

Objawy nietrzymania moczu po operacji ginekologicznej zależą przede wszystkim od rozległości i typu uszkodzeń, jakie powstały podczas zabiegu. W odniesieniu do ukazanego powyżej podziału, można wyróżnić:

• wysiłkowe nietrzymanie moczu (gdy dojdzie do naruszenia mięśni dna miednicy), objawiające się wyciekaniem moczu w sytuacjach obciążających te mięśnie – przy wzroście ciśnienia w jamie brzusznej; chodzi tu przede wszystkim o takie sytuacje, jak parcie podczas oddawania stolca czy w trakcie mikcji, kaszel, kichanie i śmiech oraz dźwiganie lub aktywność fizyczną angażującą tłocznię brzuszną (przykładem mogą być popularne ćwiczenia w postaci skłonów tułowia do klatki piersiowej – tak zwane „brzuszki”);
• nietrzymanie moczu powiązane z nadreaktywnością zwieracza cewki moczowej, odczuwane przez pacjentki jako silne parcie na mocz i niemożność utrzymania moczu w pęcherzu (czasem określa się je również jako „nietrzymanie moczu z przepełnienia”).

Objawem powstałej przetoki jest oczywiście wyciek moczu obserwowany z pochwy.

Tak, jak zostało to wspomniane, w skrajnych przypadkach leczenie nietrzymania moczu u kobiet powodowanego przetoką powinno odbywać się na drodze ponownej operacji, by zrekonstruować uszkodzenia. W innych przypadkach pierwszym wyborem jest zazwyczaj rehabilitacja po operacji ginekologicznej z udziałem fizjoterapeuty uroginekologicznego. Przebiega ona z uwzględnieniem:

• szerokiej diagnostyki oraz pogłębionego wywiadu lekarskiego, dotyczącego objawów odczuwanych przez pacjentkę oraz okoliczności, w których się pojawiają, a także nawyków toaletowych i nawyków codziennych – związanych z aktywnością;
• dopasowania konkretnych ćwiczeń po operacji ginekologicznej, wpływających na wzmocnienie mięśni dna miednicy, a także na wykształcenie umiejętności ich rozluźniania (jeśli są zbyt napięte) oraz ich napinania (jeśli są zbyt rozluźnione);
• weryfikacji sposobu i skuteczności wykonywanych ćwiczeń po operacji ginekologicznej przez pacjentkę, a także kontroli postępów;
• nauki nowych, pozytywnych nawyków toaletowych i tych powiązanych z aktywnością, aby zniwelować przyczyny nietrzymania moczu u kobiet w obecnej sytuacji i wzmocnić mięśnie dna miednicy w przyszłości.

Oczywiście leczenie nietrzymania moczu u kobiet po operacjach ginekologicznych mogą także uzupełnić zabiegi z zakresu medycyny estetycznej i gabinetowej, takie jak wypełnianie warg sromowych kwasem hialuronowym lub ostrzykiwanie miejsc intymnych osoczem pacjentki lub zabiegi laserowe i radiowe – służące obkurczeniu ścian pochwy. Na nie warto się jednak zdecydować dopiero po konsultacji z lekarzem lub wspomnianym już urofizjoterapeutą.